Naar content
Afbeelding

Wat de gemeente doet

Wat de gemeente doet

In een dorp of stad kun je je afvalwater altijd kwijt via de riolering. Maar de gemeente is niet verplicht om ook het regenwater of grondwater van jouw terrein over te nemen. Een deel van de regels over afvalwater, regenwater en grondwater komt van de overheid. Dat zijn de drie zorgplichten. De gemeenteraad stelt zelf ook regels op. Hier lees je wat de gemeente allemaal doet en regelt voor afvalwater, regenwater en grondwater in jouw woonplaats.

De openbare ruimte beheren

Image
De openbare ruimte is de ruimte van de gemeente waar iedereen mag komen. Bijvoorbeeld wegen, pleinen en parken. Als je buiten ergens naartoe rijdt of loopt, dan gebruik je de openbare ruimte. Ook krijgen we thuis elektriciteit, internet, drinkwater en soms gas via ondergrondse buizen of kabels in de openbare ruimte. De gemeente zorgt voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte.

Riolering, groen (plantsoenen, bermen en grasvelden) en wegen zijn allemaal onderdeel van de openbare ruimte. De gemeente stemt maatregelen aan water, groen en wegen op elkaar af. De samenhang tussen water, groen en wegen is:
  • Onder de weg is ruimte voor de rioolbuizen.
  • Het riool houdt de weg droog.
  • De weg en het groen regenwater tijdelijk kunnen opvangen na een hoosbui tijdelijk opvangen. Zo wordt schade voorkomen terwijl het riool niet vele malen duurder wordt.
  • Regenwater zakt in het groen in de grond.
  • Grondwater zorgt ervoor dat planten kunnen groeien.

De drie wettelijke watertaken van de gemeente

Gemeenten hebben zorgplichten die wettelijk zijn vastgelegd. Zo is ook vastgelegd dat een gemeente zorgt voor het water. De drie watertaken van de gemeente zijn:
  1. Afvalwater van gebouwen naar de zuiveringsinstallatie brengen. Daar wordt het afvalwater schoner gemaakt. De gemeente verwerkt al het afvalwater dat aangeboden wordt.
  2. Regenwater inzamelen en in de grond of naar oppervlaktewater brengen. Maar alleen als de eigenaar van de grond of het gebouw dit zelf niet kan. Nu voeren veel gemeenten het regenwater van dakgoten en tuinen nog vaak wel af. Vanwege klimaatverandering, groei van steden en dorpen en het beperken van kosten kan dit niet meer altijd. De gemeenteraad beslist hierover in jouw gemeente.
    Voorbeeld:
    De familie Peters wil een garage bouwen aan hun huis. De gemeente keurt de bouwplannen af vanwege het regenwater. In de plannen staat dat het regenwater van het dak van de nieuwe garage naar de riolering gaat. Dat vindt de gemeente niet goed. Volgens de gemeente is de tuin van de familie Peters ruim genoeg en heeft hij goed doorlatende grond. Het regenwater dat van het nieuwe garagedak afstroomt moet in de eigen tuin worden opgevangen en in de grond zakken.
  3. Maatregelen nemen als de grondwaterstand te hoog of te laag is en daardoor steeds problemen geeft. Maar alleen als de effecten opwegen tegen de kosten. Ook hierover beslist de gemeenteraad.

Alle drie de watertaken betaalt de gemeente uit de rioolheffing. Dat is een belasting die alle inwoners en bedrijven in de gemeente betalen.

Wat iedere gemeente moet regelen

Om op een goede manier te zorgen voor het afval-, regen- en grondwater -, maakt iedere gemeente eigen regels. In dit beleid staat bijvoorbeeld:
  • hoe de gemeente de drie taken voor afvalwater, regenwater en grondwater regelt
  • welke riolen, pompen en andere hulpmiddelen er zijn, hoe oud en hoe goed ze nog zijn
  • plannen voor onderhoud en vernieuwing
  • financiële uitleg over de rioolheffing
  • afspraken met het waterschap

Klimaatstresstest

Als we niks doen neemt door klimaatverandering de schade door hitte, hevige regen, overstromingen en droogte toe. Overheden willen dat er zo min mogelijk (extra) schade ontstaat. Met de klimaatstresstest onderzoeken gemeenten de effecten, bijvoorbeeld van extreme hoosbuien. Met de stresstest wordt op basis van computerberekeningen duidelijk op welke plekken in de gemeente schade kan ontstaan als er in het echt zo’n hoosbui valt. Vervolgens gaat de gemeente in gesprek met inwoners en bedrijven over de risico’s op wateroverlast in hun omgeving. Alle gemeenten moeten in 2019 de stresstest hebben gedaan.

Vooruitkijken

De watertaken van de gemeente zijn heel waardevol voor onze volksgezondheid, om ons milieu schoon te houden en om schade te voorkomen. Maar het is ook erg duur. Niet voor niets noemt men riolering ook wel “het goud onder de grond”. Vooral een nieuw riool aanleggen is erg duur. Daarom proberen gemeenten om de riolering en andere hulpmiddelen zo lang mogelijk mee te laten gaan door goed beheer, reparatie en renovatie. Omdat riolering hierdoor wel 60 tot 80 jaar meegaat, moeten gemeenten op de lange termijn denken en plannen.

Controle bij nieuwbouwwijken

Image
Als er een nieuwbouwwijk komt, of als er een wijk wordt gerenoveerd, dan controleert de gemeente bij de bouwende partij of ze rekening houden met:
  • Voldoende ruimte waar regenwater kan worden geborgen zonder schade.
  • Een structuur die zorgt dat regenwater daarin ook terechtkomt, vanuit het hele gebied.
  • Het op veilige hoogte aanleggen van gebouwen, hoofdwegen en andere kwetsbare functies zoals bijvoorbeeld transformatorkasten voor elektriciteit.

Aanspreekpunt bij waterproblemen

De gemeente is je aanspreekpunt bij problemen met water. Dat betekent niet dat de gemeente waterproblemen in alle gevallen voor je oplost. In veel gevallen moet je dit zelf doen in eigen huis of tuin. De gemeente lost problemen op in de openbare ruimte.

Voorbeeld:
De familie De Jong heeft een nieuwe tuin aan laten leggen, met een groot terras grenzend aan de woonkamer. Maar na een enorme hoosbui stroomt er veel regenwater via de kieren van de schuifpui naar binnen. Er is daardoor schade aan het parket. Janine de Jong belt het waterservicepunt van de gemeente. Ze hoort daar dat een verkeerde afwatering van het nieuwe terras waarschijnlijk de oorzaak is. De gemeente lost probleem niet op. Wel adviseert het Waterservicepunt om de aannemer/hovenier aansprakelijk te stellen en de tuin aan te laten passen zodat de volgende hoosbui niet weer voor schade zorgt.

Beheren van de riolering door de gemeente

De riolering in de openbare ruimte is van de gemeente. De gemeente zorgt ervoor dat het goed werkt zodat we ons afvalwater kwijt kunnen. Met controles, schoonmaken en reparatie zorgt de gemeente voor de riolering. Door goed te zorgen voor de riolering gaat de riolering langer mee, blijft het goed werken en vermijdt de gemeente onnodige riooloverstortingen. Een rioolbuis kan wel 40 tot 100 jaar mee. De gemeente beheert ook bovengrondse hulpmiddelen voor riolering en water in de wijk. Zoals goten langs de weg en grasvelden die regenwater tijdelijk opvangen waarna het in de bodem kan zakken.
 
Je hebt vast wel eens werk aan de riolering gezien. Bijvoorbeeld een vrachtauto die met een lange slurf de regenputten (kolken) schoonmaakt. Maar er zijn nog veel meer werkzaamheden. De gemeente doet ook niet alles zelf. Ze huren hiervoor vaak bedrijven of adviesbureaus in. Bijvoorbeeld om met computermodellen te berekenen of de riolering al het regen- en afvalwater nog goed kan verwerken. Andere activiteiten zijn:
 
Image

Rioolinspectie met robots

Om riolen te controleren zet de gemeente robots in. Met een robotcamera kunnen problemen in het buizenstelstel worden opgespoord. Denk hierbij aan vervuiling, verzakkingen en ingegroeide boomwortels. Zo kan de gemeente bepalen hoe lang een buis nog meekan of welk onderhoud nodig is. In de film zie je hoe inspecteur Ronald zo'n rioolinspectie met een robotcamera uitvoert.

Riolering vervangen

Als de riolering moet worden vervangen, is dat een flinke klus. De weg wordt opgebroken en er kan geen verkeer meer door. Mensen in de buurt kunnen hier last van hebben. De riolering vervangen is door al deze activiteiten ook erg duur. Alleen het opbreken van de weg is al 30 tot 60 procent van de kosten. De gemeente probeert de rioolvervanging daarom altijd te combineren met andere werkzaamheden Denk bijvoorbeeld aan een nieuwe inrichting van de weg of vervanging van de openbare verlichting. Zo hoeft de weg maar één keer te worden opgebroken. Dat kost minder geld en er is maar één keer overlast. Om dat te organiseren moet de rioolbeheerder van de gemeente over lange perioden plannen en veel samenwerken met zijn collega’s van wegbeheer en groenbeheer.

Renovatie

Steeds vaker worden rioolbuizen niet vervangen maar gerenoveerd. De oude buis krijgt een nieuwe binnenlaag. Dit kan niet altijd, maar als het kan, bespaart het graafkosten en herstel van de weg.

Rioolmonteur Peter laat zien hoe hij de riolering midden in de stad vervangt. Hij haalt één oude buis weg en vervangt deze door twee nieuwe buizen. Eén voor afvalwater en één voor regenwater. Zo'n klus is echt precisiewerk.